Bách PHAN-TẤT [ɓaː˧˥k̟ faːn tə˧˥t]

Trước/sau và qua/tới

ENGLISH TRANSLATION BELOW

Hôm nay mình nhận được câu hỏi khá thú vị về tiếng Việt.

Trong tiếng Việt, quá khứ thì gọi là “trước” và “qua” (ở đằng sau) và tương lai thì lại là “sau” và “tới” (ở đằng trước). Tại sao lại đấu đá nhau như vậy? Đâu là trước và đâu là sau?

Đầu tiên, chúng ta cần làm rõ 2 khái niệm:

Điểm nhìn: Người nói (mặc định và không thay đổi)

Mốc: Điểm tham chiếu. Đây là thứ thay đổi đối với 2 cách nói trên

Mốc sẽ là thời gian tham chiếu khi sử dụng “trước/sau” nhưng sẽ chính là chính là người nói khi sử dụng “qua/tới”.

Đó là lí do tại sao chúng ta có thể dùng “trước/sau” cho tất các các mốc ở quá khứ, hiện tại, tương lai.

Ví dụ:

Quá khứ:

Mốc: 1/1/2000. “Trước” đó: 31/12/1999. “Sau” đó: 2/1/2000

Hiện tại:

Mốc: 26/4/2022 “Trước”: 25/4/2022 “Sau”: 27/04/2022

Tương lai:

Mốc: 1/1/2030 “Trước” đó: 31/12/2029 “Sau” đó: 2/1/2030 Ngược lại, mỗi khi dùng “qua/tới”, mốc luôn đặt ở người nói (hiện tại).

Thời gian “qua” = quá khứ Thời gian “tới” = tương lai Câu hỏi phát sinh: Tại sao chúng ta dùng “trước” cho những ngày xảy ra “trước”?

Hãy tưởng tượng chúng ta đang đứng ở vạch đích của một cuộc thi chạy. Ai ở “trước” là về đích sớm nhất.

Một chút về Hán Việt:

“Khứ” là những thứ đã qua. “Lai” là những thứ hướng đến.

Illustration

ENGLISH TRANSLATION:

In Vietnamese, the past is used with “trước” and “qua” (behind) and the future “sau” and “tới” (in front). Why do they contradict each other? What is “trước” and what is “sau”?

First, we need to clarify two concepts:

  • Viewpoint: The speaker (default and unchanging)

  • Reference point: This is the point of reference. This changes between the two ways of speaking mentioned above.

The reference point will be the time reference when using “trước/sau,” but it will be the speaker when using “qua/tới.”

That is why we can use “trước/sau” for all past, present, and future reference points.

For example:

The past:

Reference point: January 1, 2000

“Trước” that: December 31, 1999

“Sau” that: January 2, 2000

The present:

Reference point: April 26, 2022

“Trước”: April 25, 2022

“Sau”: April 27, 2022

The future:

Reference point: January 1, 2030

“Trước” that: December 31, 2029

“Sau” that: January 2, 2030

Conversely, every time we use “qua/tới,” the reference point is always the speaker (present).

Time “qua” = past

Time “tới” = future

Question: Why do we use “trước” for things that happened “before”?

Imagine we are standing at the finish line of a race. Whoever is “trước” is the one who arrived at the finish line first.